De werkende mantelzorger verdient hulp

NIJVERDAL – Het mantelzorgcompliment verdwijnt. Volgend jaar worden gemeenten zelf verantwoordelijk voor de waardering van mantelzorgers. Slecht nieuws? Niet per se. Juist nu kunnen gemeenten mantelzorgers met een baan de ondersteuning bieden die ze nodig hebben.

Mantelzorgcompliment

Mantelzorgers konden elk jaar rekenen op het mantelzorgcompliment; een jaarlijkse beloning van tweehonderd euro. Maar de waardering komt vanaf 2015 in handen van de gemeenten en is niet meer een taak van de rijksoverheid. Voor veel mantelzorgers is het nog lang niet duidelijk of zij op de jaarlijkse beloning kunnen blijven rekenen. De verontwaardiging over het verdwijnen van deze waardering is groot. Niet verwonderlijk, omdat de jaarlijkse kosten voor mantelzorgers bijna zes keer zo groot zijn als het bedrag dat de overheid compenseerde met het compliment.

Slecht nieuws?

Is het verdwijnen van het mantelzorgcompliment slecht nieuws? Dat hoeft niet per se. Aan gemeenten nu de taak om de aandacht voor mantelzorgers hoog op de agenda te zetten. Het belang van de participatiesamenleving wordt telkens onderstreept. We kunnen niet eindeloos een beroep blijven doen op kostbare zorg. We zullen op zoek moeten gaan naar de eigen draagkracht. Maar de kracht van de mantelzorger om alle ballen in de lucht te houden, neemt af. Dat geldt zeker voor een groeiende groep mantelzorgers die de zorg combineren met een baan. Bijna driekwart van de mantelzorgers heeft een baan. De helft voelt zich overbelast. Zeventien uur per week zorgen zij voor hulpbehoevende ouders, familieleden of kinderen. Naast hun gewone werk. Zij kunnen gerichte ondersteuning goed gebruiken. Daar valt voor gemeenten, bedrijven en zeker ook werknemers veel te winnen.

Win win

De ondersteuning van mantelzorgers met een baan gaat verder dan bijvoorbeeld alleen een spreekuur op de werkvloer. Het gaat om het realiseren van een mantelzorgvriendelijk werkklimaat. Zodat mantelzorgers kunnen blijven werken, ook al moeten ze de zorg voor hun hulpbehoevende ouders of familieleden op zich nemen. Gemeenten kunnen werken aan een nieuwe ‘waardering’. Een positief werkklimaat, waarin een werkgever het rooster aanpast, omdat een werknemer soms zijn moeder naar het ziekenhuis moet brengen. Een situatie waarin aandacht is voor de inzet van de omgeving, zodat niet alle lasten terecht komen op de schouders van de mantelzorger met een baan. Ook de werkgever is in deze aanpak niet degene die alle lasten hoeft te dragen: het is een samenspel tussen gemeente, werkgever en werknemer. Bedrijven en mantelzorgers kunnen gebruik maken van het ondersteuningsaanbod dat door gemeenten wordt gefaciliteerd. Die stap zetten steeds meer gemeenten en bedrijven. In bijna twintig gemeenten, waaronder Enschede, Raalte, Albrandswaard, Apeldoorn en Emmen, worden bedrijven al geholpen met de ondersteuning van mantelzorgers met een betaalde baan. Zij kiezen voor een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid.

Overbelasting

Aan die hulp is behoefte, blijkt uit onderzoek van Mezzo onder mantelzorgers. Naast financiële steun vinden zij het voorkomen van overbelasting belangrijk. Overbelasting betekent dat medewerkers slechter functioneren, sneller ziek worden en in het ergste geval arbeidsongeschikt raken. Daar zit de mantelzorger, de werkgever en de overheid niet op te wachten.

Voorbeelden

Verschillende gemeenten in de provincie Overijssel hebben inmiddels ook zelf gekozen voor een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid. En meer gemeenten volgen. Onlangs werd die optie door Groen Links in Oldenzaal nog geopperd: waarom zou de gemeente niet zelf streven naar het predicaat mantelzorgvriendelijk? In een participatiesamenleving waarin mensen steeds minder een beroep kunnen doen op kostbare zorg en veel meer zelf oplossingen moeten bedenken, komt het aan op draagkracht van de mantelzorger. Als gemeenten deze uitdaging oppakken, kan het verdwijnen van het mantelzorgcompliment wel eens goed nieuws zijn voor veel mantelzorgers met een baan: het beter kunnen combineren van werk en zorg.

Heidi de Jong en Gretha van der Veer.
Werk en Mantelzorg-expertisebureau Jong en Veer uit Nijverdal.

Download hier het gepubliceerde artikel, zaterdag 13 september, Trouw