Mantelzorg: stevige uitdaging voor zorgsector

Het is eerder de vrouw dan de man die thuis voor hulpbehoevende ouders of kinderen zorgt. In de thuiszorg, de ziekenhuizen of de GGZ is gemiddeld 80 procent van de medewerkers vrouw. “Dus in de zorgsector waarin vrouwen oververtegenwoordigd zijn, heb je sowieso te maken met relatief veel medewerkers met mantelzorgtaken”, concludeert de directeurt. “De komende jaren zal de druk op mantelzorgers alleen maar toenemen, omdat de overheid veel meer taken bij de burger legt. Dat betekent extra belasting voor zorgmedewerkers.”

Logisch aanspreekpunt in de familie

Zorgmedewerkers worden thuis vaak ingezet vanwege hun verpleegkundige en verzorgende vaardigheden. Velen werken ook nog eens parttime, om werk en privé te combineren. Nederpelt: “Je werkt parttime, je bent vrouw en je kent de sector. Geen wonder dat je dan de eerst aangewezene bent voor mantelzorgtaken”. Hij kan zich er wel eens boos om maken. Mantelzorg hoeft toch niet hoofdzakelijk op de schouders van vrouwen terecht te komen?

Consequenties voor de zorgsector

Bovendien heeft deze trend consequenties voor de hele sector. De toenemende druk op deze mantelzorgers leidt tot minder werktevredenheid, meer stress, meer last van de werkdruk, stijging van ziekteverzuim en hogere uitvalrisico’s. “Voor ons is het dus een beleidsthema binnen duurzame inzetbaarheid. Met als speerpunten: hoe zorgen we dat mensen het werk volhouden? En hoe beperken we nodeloos uitval? Hoe moeten we de stijging van het ziekteverzuim als gevolg van overbelasting van medewerkers door mantelzorgtaken terugdringen? Want dat kost een hoop geld.”

Verzuimnetwerken

WGV Zorg en Welzijn spant zich in om mantelzorg blijvend op de kaart te zetten in de sector. Zo organiseren ze netwerkbijeenkomsten rondom verzuim voor de professionals. Hier komen medewerkers van allerlei organisaties samen die met het vraagstuk van Arboverzuim bezig zijn.  “We brengen in kaart hoe groot de problematiek van de combinatie mantelzorg en werk is. We laten hen kennis uitwisselen over mogelijke oplossingen. Ook nodigen we sprekers uit, die laten zien wat je als werkgevers kunt doen om mantelzorgers te ondersteunen.” Daarnaast trekt WGV Zorg en Welzijn op met Jong en Veer. Aangesloten organisaties kunnen bij Jong en Veer aankloppen voor advies over mantelzorg en ondersteuning.

Goed voorbeeld

Als Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn – waarbij meer dan 140 zorg- en welzijnsinstellingen in Oost-Nederland zijn aangesloten- is de organisatie zelf ook werkgever van circa 30 mensen. “We streven naar een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid. Jong en Veer heeft ons geholpen via een scan om de situatie gericht in kaart te brengen. Om hoeveel medewerkers gaat het? Wat zijn de uitvalrisico’s? Maken deze medewerkers gebruik van de facilitering die er is vanuit de cao en de flexibiliteit die we als werkgever bieden? Zijn alle mogelijkheden voor de ondersteuning bekend?” Jong en Veer heeft de bureauorganisatie ondersteund om de erkenning ‘Wij werken mantelzorgvriendelijk’ te verwerven. Een blijk van waardering voor mantelzorgvriendelijke organisaties en een duidelijk signaal dat medewerkers extra ondersteuning krijgen om hun mantelzorgtaken en hun werk te blijven combineren. “Dat maakt ons ook aantrekkelijker als werkgever.”

Heldere communicatie

Alles valt en staat met open communicatie, is zijn overtuiging. “Als een mantelzorger haar moeder naar het ziekenhuis moet brengen, is het veel beter als zij dat ook vertelt aan collega’s. Het is veel beter dan dat degene zegt: ‘Ik moet weg’. Dan lijkt het alsof je de kantjes ervan afloopt.” De directeur ziet dat zijn medewerkers met mantelzorgtaken beter af zijn wanneer er open en veilig over mantelzorg en werk gecommuniceerd wordt. “Overleg is vaak een goed middel om tot een oplossing te komen.”

Regie voor thuis

Maak je als organisatie mantelzorg bespreekbaar en bied je flexibiliteit, dan haal je veel knelpunten al op voorhand weg, is de ervaring. Het zijn vaak de kleine dingen die enorm helpen, zoals iets later kunnen beginnen met een dienst. “Je moet mensen de ruimte geven om dingen zelf te regelen. Als werkgever kun je stimuleren en faciliteren dat een werknemer de regie pakt om de zorg thuis goed te organiseren. Dan kunnen werknemers op hun beurt ervoor zorgen dat het werk er dan niet onder lijdt.”